KeRiM aLi kAyAhAn - sis nasıl oluşur

`sis nasıl oluşur?¿?`

Nemli hava yeterince soğuduğu zaman içindeki su buharının bir bölümü yoğunlaşarak küçük su damlacıklarına dönüşür. Havadaki nemin yoğunlaşmaya başladığı sıcaklığa çiy noktası denir. Çiy noktası havadaki nem miktarına bağlı olarak değişir {bak. ÇİY, KıRAGı ve Don). Bulutlar, yükseklerdeki hava katmanlarında bulunan nemin yoğunlaşması sonucunda oluşur. Eğer havadaki nemin yoğunlaşması yere ya da deniz yüzeyine yakın olan hava katmanlarında gerçekleşirse yoğunlaşan su damlacıkları sis ya da pus oluşturur. Hava yeterince nemliyken geceleyin toprağın çok soğumasıyla ve nemli havanın hareket ederek denizlerdeki soğuk su akıntılarından birinin üzerine ya da soğuk bir kara parçasının üzerine gelmesiyle sis oluşabilir. Karaların iç kesimlerinde, açık ve durgun gecelerde toprak ışınım yoluyla ısı kaybeder ve alçak bir sis oluşur. Rüzgâr olmadığı zamanlar soğuk hava alçalarak vadiler gibi alçak yerlere doğru hareket eder. Bu nedenle vadilerde sık sık sabah sisi görülür. Bazen bir tepenin etekleri çepeçevre sisle kaplanır ve yukarıdan bakınca tepenin sisin ortasında bir ada gibi kaldığı görülür. Bulutlar geceleyin toprağın ışıma yoluyla ısı kaybetmesini önler. Bu nedenle bulutlu gecelerde sis oluşması olasılığı azdır. Rüzgâr sisi dağıttığı için rüzgârlı yerlerde de çok az sis olur. Büyük kentler ve sanayi merkezlerinin içinde ve çevresinde oluşan sis, denizin üzerinde oluşan sis gibi beyaz değil koyu renklidir. Çünkü sisi oluşturan küçük su damlacıkları havadaki toz ve duman parçacıklarını toplayarak koyu bir renk alır. Smog olarak adlandırılan bu koyu renkli sis, özellikle solunum sistemi hastalıkları olanlara çok zararlıdır. Bu nedenle gelişmiş ülkelerde 1940' lardan beri alınan önlemlerle bu tür sis büyük ölçüde ortadan kaldırılmıştır. Ama taşıtlardan çıkan egzoz gazları da sanayi kentlerinde eskiden görülenden farklı bir tür smog'.a yol açmaktadır. ABD'nin Los Angeles kenti özellikle yazın bu tür smog'dan çok zarar görür. Sis artık geçmişte olduğu gibi ulaşım için önemli bir sorun değildir. Radar ve elektronik işaretleşme sistemleri uçakların en yoğun siste bile inişine olanak sağlamaktadır. Sis olduğu zaman deniz ulaşımı radar yardımıyla sürdürülür ve özel bir dikkat gerektirir (bak. Radar). Demiryolu ulaşımında da, lokomotiflerinde sis düdükleri olan trenler sisten çok az etkilenir. Ama karayolu ulaşımını sis ciddi olarak engeller. Sisli havalarda karayolu yolculuğu çok tehlikelidir; hızla giden araçlar kolayca zincirleme kazalara yol açabilir. Meteorologlara göre sis ve pus farklı şeyler değildir. Eğer görüş uzaklığı çok kısaysa sisten, fazla kısa değilse pustan söz edilir. Ama içinde toz gibi katı parçacıklar bulunan smog sisten farklıdır.